DAİRE METAFORU
İnsan, zıtlıklar âlemine “Bir” olandan ayrılarak gelmiştir. Geliş amacı; rahmet ile geldiği yere, geldiği hal üzere saflaşarak geri dönmektir. Bu dönüş, yola çıkmayı zorunlu kılmaktadır. İnsanın yeryüzüne inzali ile başlayan ve hakikatin izini sürerek devam ettiği bu yol, daireseldir. Çünkü insan yolun hangi evresinde olursa olsun yüzü hep bir olan hakikate dönüktür.
Yol; sorularla başlamakta ve sonsuzluğa uzanmaktadır. Bu yol, “Bir şey var mı?” sorusu ile “Bundan başka bir şey var mı?” sorusu arasında derinleşmekte ve mana kazanmaktadır. İnsanın soyutlama ve soyutlanma faaliyetleriyle derinlik ve katmanlılık kazanıp noktaya/hakikate yol almasıyla soru, “Hakikatten/Hak’tan başka bir şey var mı?” sorusuna dönüşmektedir. Bu iki soru arasındaki yolculuk, başlangıçta geniş bir daireye benzetilirse yolda ilerleyerek daraltılan bu dairenin merkezine gelindiğinde esas soruya/noktaya ulaşılmaktadır.
Dairenin merkezi tektir ve bir eşi yoktur. Bu nokta esasında “Mutlak Varlığı” ifade etmektedir. Merkezde hakikat, ilim, Allah, sevgili, aşk, Kur’an/Kelamullah, öz vardır. Daire içerisinde hangi yol tercih edilirse edilsin varılabilecek olan nokta hep aynıdır. İnsan noktaya içindeki hakikat kırıntısı ile ulaşabilmektedir. Bu hakikat, yolcuyu daire içerisinde tutmakta ve yörüngesinin hep doğruyu göstermesine yardımcı olmaktadır.
Dairesel düşünceye sahip olan insanların bir küre içerisinde bulunduklarını söylemek mümkündür. Küre; iki boyutlu daire metaforunun insan hayatına entegre edilmiş üç boyutlu halidir. Kürenin sınırlarının içi imanı; sınırlarının dışı inkârı ifade etmektedir. Hakikat yolculuğuna çıkan kişi kürenin içinde bulunmakla yükümlüdür.
İnsanın kendisini, hakikatini, küresinin merkezini, neden o merkez etrafında yol aldığını bilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde kişi kendini tanıyamamakta, yol alma sebebini bilememekte ve kendisini başkaları tarafından tanımlanmış bir halde bilmediği bir küre içerisinde yaşarken bulmaktadır. Bu yüzden kişinin kendisini, yaşamını sorgulayıp hakikati araması ve kendilik inşasını gerçekleştirmesi gerekmektedir.